Sint-Pauluskerk

Antwerpen

Opdrachtgever Stad Antwerpen
Periode 1989 - heden
Status dossier restauratie exterieur (delen 1-3) en orgel ingediend, dossier Calvarieberg in voorbereiding
Omschrijving

Schatkamer van de barok

De Sint-Pauluskerk, gelegen in het oude stadscentrum van Antwerpen, kent een bewogen geschiedenis. De kerk behoort oorspronkelijk toe tot het dominicanenklooster en dateert uit 1517. In 1679 breekt er brand uit. Het kerkgebouw, dat in de 17de eeuw wordt gekenmerkt door de stijl van de laat-gotiek en de renaissance, krijgt na de brand een barokke toren en interieur. In 1796 wordt het klooster door de Fransen opgedoekt. De Sint-Pauluskerk wordt daarop aangekocht door de stad en bestemd als parochiekerk.

Tot op vandaag dient de kerk haar parochie en is haar interieur een schatkamer van de barok. Meer dan vijftig schilderijen van beroemde Antwerpse meesters als Peter Paul Rubens (1577-1640) , Antoon van Dyck (1599-1641) en Jacob Jordaens (1593-1678) en meer dan 200 beeldbouwwerken, prachtige barokaltaren en gesculpteerd kerkmeubilair sieren de kerk.

In de tuin staat sinds 1747 een indrukwekkende calvarie met meer dan zestig levensgrote figuren.

Beheersplan

Op 10 november 2017 is het beheersplan voor de Sint-Pauluskerk met calvarieberg, tuin en poortgebouw goedgekeurd en terug te vinden op de website van het agentschap Onroerend Erfgoed.

Restauratie

In 1968 treft opnieuw een brand de Sint-Pauluskerk in Antwerpen. De kerk wordt daarop gerestaureerd. Op het moment dat de buitenrestauratie bijna is voltooid krijgt Steenmeijer architecten in 1989 de opdracht om aan het interieur te beginnen.

Gedurende een periode van 10 jaar wordt de interieurrestauratie uitgevoerd in negen grote fasen. De werkzaamheden omvatten: het vernieuwen van de verwarmingsinstallatie, de elektrische installatie en de verlichting, het restaureren en grotendeels vernieuwen van de marmeren vloeren, de restauratie van alle glas-in-loodramen, het herschilderen van het interieur, de restauratie van het meubilair, beeldhouwwerk en schilderijen, …

Een hoogtepunt tijdens de restauratie is wanneer tijdens het voorafgaandelijk onderzoek een aantal monumentale muurschilderingen en schaduw- en contourschilderingen rond de beelden in het hoogkoor, de middenbeuk en aan de beide zijaltaren worden vrijgelegd en geretoucheerd.

In 2014 blijkt het kerkgebouw opnieuw enkele gebreken te vertonen. Een dossier wordt vervolgens ingediend voor de restauratie van de gevels en de daken van het kerkgebouw en de toren, het stabiliteitsherstel van het kerkgebouw en de restauratie van de gevels en de reconstructie van het dak van de sacristie. Op het einde van de restauratiewerken aan het exterieur en de stabiliteitswerken in het interieur, zal het ganse interieur worden herschilderd. Eveneens zullen nieuwe sanitaire voorzieningen ontworpen worden in de oostelijke pandgang.

De beelden van de Calvarieberg hebben sinds 2016 dankzij het onderzoek van het KIK geen geheimen meer. Op basis van deze resultaten is een restauratiedossier voor de gehele calvarieberg in de maak.

Begin 2022 werden de crypte en de archeologische site vier meter onder de grond opgeleverd. Bezoekers kunnen voortaan de 17de-eeuwse begraafplaats en restanten van het 13de-eeuwse predikherenklooster bezoeken.